ZKE.440.11.2019

Na podstawie art. 104 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 256 ze zm.) oraz na podstawie art. 160 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie danych osobowych z dnia 10 maja 2018 roku (Dz. U. z 2019 r. poz. 1781) oraz art. 12 pkt 2, art. 22, art. 23 ust. l pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 922 ze zm.), w związku z art. 6 ust. 1 lit. c) Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz. Urz. UE L 119 z 04.05.2016, str. 1 oraz Dz. Urz. UE L 127 z 23.05.2018, str. 2), w związku z art. 105 ust. 4 i art. 105a ust. 1, 3, 4 i 5oraz art. 70 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2019 r. poz. 2357 ze zm.), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie skargi Pana D. C., na przetwarzanie jej danych osobowych przez C. S.A. oraz ich udostępnienie osobom nieuprawnionym, Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych,

odmawia uwzględnienia wniosku

Uzasadnienie

Do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych (poprzednio Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych) wpłynęła skarga Pana D. C. (zwanego dalej także: „Skarżącym”), na przetwarzanie jego danych osobowych przez C. S.A. (zwanego dalej także: „Bankiem”) oraz ich udostępnienia przez pracownika Banku innym bankom.

Skarżący w treści skargi wniósł o:

1) zaprzestanie przetwarzania przez Bank danych osobowych Skarżącego pozyskanych niezgodnie z przepisami prawa,

2) przeprowadzenie w Banku kontroli zgodności przetwarzania danych osobowych Skarżącego z przepisami o ochronie danych osobowych, w szczególności w zakresie nieuprawnionego udostępnienia jego danych osobowych,

3) ukaranie osób winnych nieuprawnionego udostepnienia danych osobowych Skarżącego innym bankom, niż ten, który wystawił Skarżącemu, jako klientowi Banku zaświadczenie o zatrudnieniu w celu zweryfikowania jego zdolności kredytowej.

W toku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego w niniejszej sprawie Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych ustalił następujący stan faktyczny:

1. Bank pozyskał dane osobowe Skarżącego […] września 2013 r. w związku z ubieganiem się przez niego o pożyczkę gotówkową
2. Dnia […] września 2013 r. Skarżący złożył w formie pisemnej „Oświadczenie pożyczkobiorcy Potwierdzenie danych z wniosku o pożyczkę nr […]” wskazując jako miejsce pracy: „S, stanowisko - doradca finansowy”. Poniżej Skarżący podpisał oświadczenie o następującej treści […].
3. Dnia […] września 2013 r. Bank zawarł ze Skarżącym umowę pożyczki gotówkowej nr […].
4. Bank w toku niniejszego postępowania wyjaśnił, że wątpliwości co do prawdziwości danych o zatrudnieniu i uzyskanych dochodach Skarżącego powstały w toku wyjaśniania skargi z […] lutego 2014 r. wniesionej przez Skarżącego do Banku za pośrednictwem K.
5. Podstawą do weryfikacji danych o zatrudnieniu Skarżącego, zawartych w oświadczeniu pożyczkobiorcy z […] września 2013 r był art. 70 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2019 r. poz. 2357 ze zm.).
6. Bank przeprowadził ww. weryfikację w następujący sposób: pismem z […] lutego 2014 r. skierował do Centrali S. (dalej: Centrala S.) zapytanie, czy Pan D. C. był pracownikiem tego Banku, jako doradca klienta, a jeżeli tak, to w jakim okresie. Pismo takie Bank skierował także […] lutego 2014 r. do Placówki S. (dalej: Placówka S.). W odpowiedzi pismem z […] lutego 2014 r. S. poinformowała Bank, że Pan D. C. na dzień […] września 2013 r. nie był zatrudniony w S. Zatem informacja co do poświadczenia nieprawdy przez Skarżącego w dacie złożenia oświadczenia o prawdziwości danych została potwierdzona.
7. Zgodnie z wyjaśnieniami Banku, w związku z zapytaniem skierowanym zarówno do Centrali S., jak i do Placówki S. przekazane zostały dane obejmujące: imię i nazwisko, adres zamieszkania i nr PESEL Skarżącego, a wiec dane, które byłyby w posiadaniu S., gdyby przedstawione Bankowi zaświadczenie o zatrudnieniu było prawdziwe.
8. Skarżący spłacił zaciągnięte zobowiązanie kredytowe a umowa pożyczki została rozliczona i zobowiązanie wygasło […] lutego 2014 r.
9. W związku ze spłatą przez Skarżącego ww. zobowiązań, Bank przetwarzał dane osobowe Skarżącego na podstawie art. 105a ust. 3 Prawa bankowego, przez okres wskazany w art. 105a ust. 5 ustawy Prawo bankowe, tj. przez okres 5 lat od wygaśnięcia zobowiązania, tj. w przypadku umowy pożyczki gotówkowej z […] września 2013 r. nr […] do […] lutego 2019 r.
10. Ponadto, dane osobowe Skarżącego związane z ww. umową zostały przesunięte do tzw. „bazy statystycznej” i są przetwarzane do celów stosowania metod wewnętrznych oraz innych metod i modeli, o których mowa w części trzeciej rozporządzenia nr […] (art. 105a ust. 4 ustawy Prawo bankowe) przez okres wskazany w art. 105a ust. 5 ustawy Prawo bankowe, tj. przez okres 12 lat od spłaty zobowiązania.

Po przeanalizowani zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych stwierdza, co następuje.

Z dniem 25 maja 2018 r. w życie weszły przepisy ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1781), zwanej dalej także: „ustawa o ochronie danych osobowych z 2018 r.”.

W myśl art. 160 ust. 1-3 ustawy o ochronie danych osobowych z 2018 r., postępowania prowadzone przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, prowadzone są przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych na podstawie ustawy o ochronie danych osobowych z 1997 r., zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 256 ze zm.). Jednocześnie, czynności dokonane w postępowaniach, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie przepisów ustawy o ochronie danych osobowych z 2018 r., pozostają skuteczne.

Od dnia 25 maja 2018 r. zastosowanie ma również rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych) (Dz. Urz. UE L 119 z 04.05.2016, str. 1 oraz Dz. Urz. UE L 127 z 23.05.2018, str. 2), zwane dalej „Rozporządzeniem 2016/679”.

Stosownie do art. 57 ust. 1 Rozporządzenia 2016/679, bez uszczerbku dla innych zadań określonych na mocy tego rozporządzenia, każdy organ nadzorczy na swoim terytorium monitoruje i egzekwuje stosowanie tego rozporządzenia (lit. a) oraz rozpatruje skargi wniesione przez osobę, której dane dotyczą, lub przez umocowany przez nią – zgodnie z art. 80 Rozporządzeniem 2016/679 – podmiot, organizację lub zrzeszenie, w odpowiednim zakresie prowadzi postępowania w przedmiocie tych skarg i w rozsądnym terminie informuje skarżącego o postępach i wynikach tych postępowań (lit. f).

W tym miejscu wskazać należy, że Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych wydając decyzję administracyjną zobowiązany jest do rozstrzygania w oparciu o stan faktyczny istniejący w chwili wydania tej decyzji. Jak podnosi doktryna „organ administracji publicznej ocenia stan faktyczny sprawy według chwili wydania decyzji administracyjnej. Reguła ta odnosi się także do oceny stanu prawnego sprawy, co oznacza, że organ administracji publicznej wydaje decyzję administracyjną na podstawie przepisów prawa obowiązujących w chwili jej wydania (…). Rozstrzyganie w postępowaniu administracyjnym polega na zastosowaniu obowiązującego prawa do ustalonego stanu faktycznego sprawy administracyjnej. W ten sposób organ administracji publicznej realizuje cel postępowania administracyjnego, jakim jest urzeczywistnienie obowiązującej normy prawnej w zakresie stosunków administracyjno-prawnych, gdy stosunki te tego wymagają” (Komentarz do ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, M. Jaśkowska, A. Wróbel, Lex., el/2012). Również Naczelny Sąd Administracyjny – w wyroku z dnia 7 maja 2008 r. w sprawie o sygn. akt I OSK 761/07 stwierdził, iż cyt.: „badając bowiem legalność przetwarzania danych osobowych, GIODO ma obowiązek ustalenia, czy na datę wydawania rozstrzygnięcia w sprawie dane konkretnego podmiotu są przetwarzane oraz czy czynione to jest w sposób zgodny z prawem”.

Rozporządzenie 2016/679 stanowi przepisy o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych oraz przepisy o swobodnym przepływie danych osobowych oraz chroni podstawowe prawa i wolności osób fizycznych, w szczególności ich prawo do ochrony danych osobowych (art. 1 ust 1 i 2 rozporządzenia 2016/679). Odpowiednio regulował tę kwestię art. 2 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych z 1997 r. W świetle przepisów powołanego aktu prawnego, przetwarzanie danych osobowych jest uprawnione, gdy spełniona zostanie którakolwiek z przesłanek wymienionych w art. 6 ust. 1 rozporządzenia 2016/679 (uprzednio art. 23 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych z 1997 r.). Przesłanki te odnoszą się do wszelkich form przetwarzania danych wymienionych w art. 4 pkt 2 rozporządzenia 2016/679 (uprzednio art. 7 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych z 1997 r.), w tym w szczególności do ich udostępnienia. Warunki te są także względem siebie równoprawne, co oznacza, że dla legalności procesu przetwarzania danych wystarczające jest spełnienie jednej z nich.

Aktem prawnym szczegółowo regulującym kwestie przetwarzania danych osobowych klientów banków jest przede wszystkim ustawa Prawo bankowe. Dlatego też ocena przetwarzania danych osobowych Skarżącego w związku z łączącą go z Bankiem umową powinna być dokonywana w powiązaniu z przepisami tej ustawy.

Zgodnie z art. 70 ust. 1 ustawy Prawo bankowe, Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy. Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie. Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do dokonania oceny tej zdolności. Zaś, na podstawie art. 70 ust. 4 ww. ustawy, kredytobiorca jest obowiązany umożliwić podejmowanie przez bank czynności związanych z oceną sytuacji finansowej i gospodarczej oraz kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu.

Odnosząc się, zatem, do żądania Skarżącego w przedmiocie stwierdzenia legalności dokonywanego aktualnie przetwarzania jego danych osobowych przez Bank, wskazać należy, że dane osobowe Skarżącego były przetwarzane przez Bank do […] lutego 2019 r. w zakresie informacji stanowiących tajemnicę bankową zgodnie z art. 105 ust. 4 Prawa bankowego. Zgodnie z tym przepisem, banki mogą, wspólnie z bankowymi izbami gospodarczymi, utworzyć instytucje upoważnione do gromadzenia, przetwarzania i udostępniania: bankom – informacji stanowiących tajemnicę bankową w zakresie, w jakim informacje te są potrzebne w związku z wykonywaniem czynności bankowych oraz w związku ze stosowaniem metod wewnętrznych oraz innych metod i modeli, o których mowa w części trzeciej rozporządzenia nr 575/2013; innym instytucjom ustawowo upoważnionym do udzielania kredytów – informacji stanowiących tajemnicę bankową w zakresie, w jakim informacje te są niezbędne w związku z udzielaniem kredytów, pożyczek pieniężnych, gwarancji bankowych i poręczeń; instytucjom kredytowym – informacji stanowiących tajemnicę bankową w zakresie niezbędnym do oceny zdolności kredytowej konsumenta, o której mowa w art. 9 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim; instytucjom pożyczkowym i podmiotom, o których mowa w art. 59d ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim – na zasadzie wzajemności, informacji stanowiących odpowiednio tajemnicę bankową oraz informacje udostępnione przez instytucje pożyczkowe oraz podmioty, o których mowa w art. 59d ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, w zakresie niezbędnym do oceny zdolności kredytowej konsumenta, o której mowa w art. 9 tej ustawy, i analizy ryzyka kredytowego.

Bank aktualnie przetwarza dane osobowe Skarżącego w związku z zawarciem umowy gotówkowej z […] września 2013 r. nr […], wyłącznie do celów stosowania metod wewnętrznych oraz innych metod i modeli, o których mowa w części trzeciej rozporządzenia nr 575/2013, do czego uprawniony jest na podstawie art. 105a ust. 5 ustawy Prawo bankowe, tj. przez okres 12 lat od spłaty zobowiązania.        

Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych badając podstawę udostępnienia danych osobowych Skarżącego uznał, że w wyżej opisanych okolicznościach rozpatrywanej sprawy brak jest podstaw do formułowania jakiegokolwiek nakazu pod adresem Banku. W tym przypadku podstawę udostępnienia danych osobowych Skarżącego stanowi art. 70 ustawy Prawo bankowe.

Podkreślić także należy, że Bank nie weryfikował przedłożonego przez Skarżącego zaświadczenia o zatrudnienia w momencie podpisywania umowy pożyczki gotówkowej nr […], tj. […] września 2013 r. Zrobił to dopiero w związku ze skargą z […] lutego 2014 r. wniesionej przez Skarżącego do Banku za pośrednictwem K.

Odnosząc się natomiast do twierdzenia Skarżącego, że pracownicy Banku udostępnili jego dane osobowe także innym Bankom należy po pierwsze wskazać, że Prezes Urzędu Ochrony Danych nie dysponuje instrumentami prawnymi, które umożliwiałyby zniwelowanie skutków dokonanego już, zdaniem Skarżącego nieuprawnionego udostępnienia jego danych osobowych. Udostępnienie to jest faktem nieodwracalnym w tym sensie, że nie jest możliwe doprowadzenie do takiej sytuacji, jaka miałaby miejsce, gdyby do kwestionowanego naruszenia nie doszło. Ponadto, warunkiem wydania przez organ rozstrzygnięcia jest istnienie stanu naruszenia prawa do ochrony danych osobowych w chwili wydania decyzji administracyjnej. Tymczasem w rozpatrywanej sprawie jeżeli zdaniem Skarżącego udostępnienie było, to miało ono charakter incydentalny, wobec tego brak jest podstaw by przyjąć, że kwestionowane przez Skarżącego działania powtórzą się w przeszłości. Prezes UODO nie jest władny wydać w niniejszej sprawie nakazu dotyczącego ewentualnego nieuprawnionego przetwarzania (udostępniania) danych osobowych Skarżącego w przyszłości. Podkreślić bowiem należy, że decyzja administracyjna jest aktem o charakterze konkretnym i indywidualnym i dotyczy zawsze ściśle określonego, ustalonego i aktualnego w chwili orzekania stanu faktycznego. Prezes Urzędu nie jest uprawniony do wydania rozstrzygnięcia w odniesieniu do przyszłych i często hipotetycznych sytuacji.

Natomiast, w odniesieniu do żądania Skarżącego dotyczącego przeprowadzenia przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych w Banku kontroli zgodności przetwarzania jego danych osobowych z przepisami o ochronie danych osobowych, w szczególności w zakresie udostępnienia danych Skarżącego, wskazać należy, że czynności w sprawie ogólnych praktyk stosowanych przez administratorów danych nie są podejmowane na wniosek osoby zainteresowanej. Kontrola zgodności przetwarzania danych z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych (obecnie zgodności z przepisami rozporządzenia 2016/679) należy bowiem do autonomicznych kompetencji Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, w związku z czym nie jest realizowana na wniosek osoby zainteresowanej. W niniejszej sprawie organ nie dopatrzył się naruszenia, które stałoby się powodem wszczęcia postępowania z urzędu. Jednocześnie informuję, że jeżeli w ocenie Skarżącego doszło do popełnienia czynu zabronionego na jego szkodę, Skarżący może zwrócić się bezpośrednio do organów ścigania ze stosownym zawiadomieniem o możliwości popełnienia przestępstwa i dochodzić ochrony swoich praw w drodze postępowania przed organami ściągania a następnie przed sądem powszechnym.

Niezależnie od powyższego informuję, iż jeżeli w ocenie Skarżącego doszło do naruszenia jego dóbr osobistych, którymi zgodnie z art. 23 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2018 r., poz. 1025 ze zm.) są w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, może on dochodzić swych roszczeń z tego tytułu w drodze powództwa cywilnego wytoczonego przed właściwy miejscowo sąd powszechny. Zgodnie bowiem z treścią art. 24 § 1 i 2 ww. ustawy, ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.

Biorąc powyższe pod uwagę, uznać należało, że nie zaistniała żadna przesłanka do wydania decyzji administracyjnej nakazującej przywrócenie stanu zgodnego z prawem, dlatego też nie jest uzasadnione wydanie przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych jakiegokolwiek z nakazów, o których mowa w art. 18 ustawy o ochronie danych osobowych z 1997 r. oraz w art. 58 Rozporządzenia 2016/679.

W tym stanie faktycznym i prawnym Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych rozstrzygnął, jak w sentencji.

Na podstawie art. 127 § 3 k.p.a. od decyzji przysługuje stronie prawo do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia stronie. Jeżeli strona nie chce skorzystać z prawa do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, ma prawo do wniesienia skargi na decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie w terminie 30 dni od dnia doręczenia jej stronie. Skargę wnosi się za pośrednictwem Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych (adres: ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa). Wpis od skargi wynosi 200 złotych. Strona ma prawo ubiegania się o prawo pomocy, w tym zwolnienie od kosztów sądowych.

Jednakże w związku z obowiązującym w dniu wydania decyzji stanem epidemii, zgodnie z art. 15zzr ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 374), bieg tego terminu aktualnie nie rozpocznie się; zacznie on biec w dniu następującym po ostatnim dniu obowiązywania stanu epidemii lub następującego po nim bezpośrednio ewentualnego stanu zagrożenia epidemicznego.